Historia wydawnictw

Zakład Wydawnictw Statystycznych (ZWS)

Statystyka publiczna to system zbierania danych statystycznych, ich opracowywania, gromadzenia, a następnie udostępniania i rozpowszechniania wyników badań i opracowań statystycznych. Narzędziami rozpowszechniania danych statystycznych jest ich publikowanie w różnych formach, tj. w postaci drukowanych publikacji statystycznych, w postaci elektronicznej na płytach CD oraz w Internecie.

Od początków istnienia Głównego Urzędu Statystycznego, czyli od 1918 roku, wydawanie publikacji statystycznych było jednym z zadań Urzędu. Pierwszy statut Urzędu, obok wydziałów zajmujących się statystyką społeczną, gospodarczą, spisami, wymienia wydział zajmujący się maszynami licząco-analitycznymi oraz działalnością publikacyjną i drukarską. W okresie międzywojennym GUS wydał wiele cennych publikacji statystycznych, w tym wysoko ocenionych przez ówczesne władze i społeczeństwo dziesięć edycji Małego Rocznika Statystycznego (ostatni wydany w czerwcu 1939 roku).

Ewenementem jest wydanie w Londynie w grudniu 1941 roku „Małego Rocznika Statystycznego Polski wrzesień 1939 – czerwiec 1941”. Rocznik ten zawierał dane statystyczne dotyczące Polski w momencie wybuchu II wojny światowej. Przedstawiono w nim obraz Polski w podziale na dwie strefy okupacyjne – niemiecką i sowiecką w okresie wrzesień 1939 – czerwiec 1941. Natychmiast po zakończeniu II wojny światowej, gdy Główny Urząd Statystyczny rozpoczął działalność, wznowiono również prace publikacyjno-drukarskie.

Do roku 1957 działalność poligraficzna była częścią działalności statutowej Urzędu, a organizacyjnie drukarnia była XXIII departamentem GUS. W 1957 roku wydzielono Drukarnię Zakładową jako odrębną jednostkę. Wchodziła ona w skład Urzędu i była finansowana z budżetu GUS. W tym czasie drukarnia, jako jedna z pierwszych w kraju, posiadała urządzenia kserograficzne do procesów przygotowawczych małej poligrafii.

Ponadto dysponowała zecernią ręczną, składem monotypowym i linotypowym oraz zespołem maszyn drukujących. Zakład systematycznie się rozwijał i doposażany był w coraz nowsze maszyny i urządzenia.

W 1974 roku przekształcono Drukarnię Zakładową w samodzielną jednostkę budżetową podległą Prezesowi GUS. Powołano Zarząd Wydawnictw Statystycznych i Drukarnie. Zadaniem tej jednostki było wykonywanie wszystkich prac poligraficznych dla Głównego Urzędu Statystycznego.

Rosnące potrzeby Urzędu oraz zapotrzebowanie społeczeństwa i administracji państwowej na produkty statystyczne powodowały, że Kierownictwo likwidowało stare technologie zastępując je nowymi. Zlikwidowano zecernię ręczną, skład monotypowy i linotypowy oraz maszyny typograficzne. Zakupiono nowoczesny system składu Monofoto 600. Systemem tym oprócz Zakładu w GUS dysponowała jeszcze tylko Drukarnia Naukowa we Wrocławiu.

W obecnej formie organizacyjnej Zakład Wydawnictw Statystycznych funkcjonuje od 2 maja 1988 roku. Wyposażenie Zakładu stanowią nowoczesne, dostosowane do wymogów dzisiejszego rynku poligraficznego technologie cyfrowego składu, przygotowalnia CtP, druk cyfrowy (czarno-biały i kolorowy). Druk wielonakładowy wykonywany jest na półformatowych, dwu- i czterokolorowych maszynach offsetowych, a ostatni etap produkcji poligraficznej realizuje zestaw urządzeń introligatorskich umożliwiający różnego typu oprawy i obróbkę introligatorską.

Obecnie Zakład całkowicie zaspokaja potrzeby wydawniczo-poligraficzne Głównego Urzędu Statystycznego i wielu wojewódzkich urzędów statystycznych. Wszelkie prace wydawniczo-poligraficzne na rzecz jednostek statystyki publicznej, zarówno Plan Wydawniczy GUS oraz plany formularzy i druków statystycznych, jak i materiały związane z powszechnymi spisami rolnymi i narodowymi spisami powszechnymi są realizowane w całości w ZWS.

Działalność wydawniczo-poligraficzna była i jest nierozerwalnie związana z istnieniem Urzędu. W tym roku Zakład Wydawnictw Statystycznych obchodzi jubileusz 61-lecia.